MicroFest Amsterdam 2019 | festival voor microtonale muziek

Festival | 1 december 2019, 11.00-21.30 uur | Kleine Zaal, Muziekgebouw aan ’t IJ te Amsterdam

MicroFest Amsterdam 2019

In 2019 organiseert Stichting Huygens-Fokker wederom een eendaags festival voor microtonale muziek in de hoofdstad, getiteld MicroFest Amsterdam 2019. Met dit festival wordt in de behoefte voorzien van vele enthousiaste luisteraars die geïnteresseerd zijn in microtonen, alternatieve toonsystemen of nieuwe frisse klanken. Door de brede programmering sluiten de concerten ook aan bij een groter publiek en ontstaat er een interessante weergave van de verscheidenheid aan stijlen binnen de microtonale muziek. Muziek die, zoals de beroemde Amerikaanse componist Charles Ives het ooit omschreef, bestaat uit ‘de tonen tussen de toetsen van de piano’. Deze microtonen leiden tot geheel nieuwe tonale mogelijkheden die het oor van de luisteraar verruimen en het denken over muziek voorgoed veranderen.
Tijdens deze editie van het festival zijn wederom het in microtonen gespecialiseerde Ensemble SCALA, Vokalprojekt 31 en Scordatura Ensemble van de partij. Dit laatste ensemble zal een concertprogramma spelen rond de originele opname van een lezing van Harry Partch uit 1942. Daarnaast zal Vokalprojekt 31 werken in het 31-toonssysteem ten gehore brengen van de componisten Henk Badings en Jan van Dijk en speelt Ensemble SCALA onder meer nieuwe composities van Julia Werntz en Piet-Jan van Rossum. Tussen deze drie concerten door vinden er twee gratis toegankelijke concerten plaats, namelijk een lecture recital van Georg Vogel met microtonale geïmprovisseerde muziek en een concert met de vier klarinettisten van Clarinets in Space. Kortom, een gezellige muzikale dag voor iedereen die van een ander geluid houdt. (Sander Germanus, artistiek leider)

 

Programma MicroFest

Contrasten | 11.00 - 12.00 uur

Vokalprojekt 31 bijt de spits af met het openingsconcert van MicroFest Amsterdam 2019, een eendaags festival voor microtonale muziek, door een luisterrijk programma uit te voeren waarin 31-toonsmuziek voor zang van 1946 tot heden centraal staat. Het bijzondere vermogen van de menselijke stem om microtonen te zingen wordt hierbij in diverse composities door Vokalprojekt 31 aangetoond. De titel van het concert, Contrasten, verwijst naar een werk uit 1952 voor vierstemmig a capella koor in de 31-toonsstemming van Henk Badings, dat op het programma staat. Tijdens het concert wordt tevens werk gezongen van Frans van Doorn, die de assistent van professor Adriaan Fokker was in de tijd dat het 31-toonsorgel zich nog in het Teylers Museum bevond. Daarnaast klinken er enkele delen uit Vierstemminge Intonatie-Oefeningen van de Nederlandse componist Jan van Dijk, die meerdere werken in de 31-toonsstemming heeft gecomponeerd en samen met Fokker een artikel heeft geschreven over de muzikale ervaringen met de toongeslachten van Leonhard Euler en in het bijzonder met de zevende harmonische boventoon. Naast Reflections van de Australische toondichter Bill Coates klinkt deze ochtend opnieuw een werk van de in Berlijn woonachtige Braziliaanse dirigent en componist Fabio Costa, namelijk zijn net zo harmonieuze als ingenieuze Aphoristic Madrigal, een werk dat het gebruik van boventonen in muziek zeer goed illustreert. Tussen de veelal historische vocale werken door klinken twee markante composities voor 31-toonsorgel van Adriaan Fokker en de voormalige Fokker-organist Anton de Beer.

Vokalprojekt 31: Valeria Mignaco, sopraan | Alfrun Schmid, mezzo sopraan/alt | Daan Verlaan, tenor | Erks Jan Dekker, bariton | m.m.v. Ere Lievonen, Fokker-orgel

 

Programma

Henk Badings - delen uit 'Contrasten' (1952)
- Serenade
- Elegie
- Geestelijk lied

Adriaan Fokker - Kabbelende diëzegolven (1971)

Jan van Dijk - delen uit 'Vierstemmige intonatie-oefeningen' (1946)

Anton de Beer - Onderbroken koraal (1960s?)

Frans van Doorn - Pater Noster, opus 70 (1987)

Bill Coates - Reflections (Septimal Melody no. 1)

Fabio Costa - Aphoristic Madrigal (2015)

>>>

Clarinets in Space | 13.30 - 14.15 uur  (gratis entree)

Tijdens het concert Clarinets in Space staat microtonale muziek voor klarinet centraal. Zo speelt het gelijknamige klarinetkwartet de langverwachte première van het werk Spacewalk van Sander Germanus, waarin de gewichtloosheid in de ruimte en het desoriënterende effect van een ruimtewandeling worden verklankt. Het Roadrunner Trio (klarinet, cello en accordeon) zal de compositie Life on Mars van Cecilia Arditto uitvoeren, dat speciaal voor de musici van het trio geschreven is en waarin minimale toonsafstanden een verstilde sfeer scheppen. Het kort maar krachtige concert zal echter beginnen met Article 7, een spannend werk voor solo basklarinet en soundtrack van Rozalie Hirs, dat zij in 2012 speciaal voor klarinettiste Fie Schouten heeft gecomponeerd.


Programma

Rozalie Hirs - Article 7 [seven ways to climb a mountain] (2012)
Fie Schouten, basklarinet

Cecilia Arditto - Life on Mars (2016)
Roadrunner Trio:
Michel Marang, klarinet
Antonis Pratsinakis, cello
Erica Roozendaal, accordeon

Sander Germanus - Spacewalk (2016-2017)
Clarinets in Space:
Denise van Leeuwen, Bb-klarinet
Michel Marang, A-klarinet
Fie Schouten, bassethoorn
Bram Boesschen Hospers, basklarinet


Harry Partch - Lecture 1942 | 15.00 - 16.00 uur

Het Scordatura Ensemble is terug met een bijzonder concert. Onlangs werd een originele acetaat opname uit 1942 ontdekt met daarop uniek materiaal. Te horen is de Amerikaanse componist Harry Partch (1901-1974) met een presentatie op de Eastman School of Music in New York, waarin hij aan een enthousiast publiek van muziekstudenten zijn muziek introduceert, met zijn zelf ontworpen 43-toonssysteem. Hij vertelt over Speech Music, Yeats, het Oude Griekenland en zijn leven als dakloze, en vergelijkt microtonen met kleuren. Met deze opname als uitgangspunt stelde het Scordatura Ensemble een concert samen met live Partch muziek afgewisseld met geluidsfragmenten uit het origineel, en diverse muziekvoorbeelden op het Chromelodeon. In het kader van 'The Amsterdam Partch Project' bouwt Scordatura de vroege instrumenten na. In dit concert zijn Kithara I, Adapted Viola en Adapted Guitar I te horen, en het gloednieuwe Chromelodeon, een omgebouwd harmonium, dat in 'Lecture 1942' een centrale rol speelt.

Al sinds de oprichting in 2006 door musicoloog Bob Gilmore (1961-2015) heeft Scordatura Ensemble avontuurlijke muziek uitgevoerd van een reeks hedendaagse componisten die zich voornamelijk bezighouden met nieuwe stemmingen en microtonaliteit om de harmonische middelen van muziek te verrijken. De basisbezetting stem, altviool en toetsen wordt dikwijls uitgebreid met andere instrumenten, afhankelijk van de muzikale context. Scordatura speelt naast ‘klassiekers’ uit het microtonale repertoire tevens speciaal voor hen geschreven nieuwe werken, vaak met theatrale aspecten, video, dans of multimedia-kunst. Deze middag laten zij met de uitvoering van meerdere werken van Harry Partch hun specialisme horen. Een niet te missen gelegenheid!

Scordatura Ensemble : Reinier van Houdt, Chromelodeon | Chris Rainier, zang, Adapted Guitar I & Kithara I | Elisabeth Smalt, Adapted Viola & Kithara I | Alfrun Schmid, zang & Kithara I

 

Programma


Letter from Hobo Pablo (1943)

Progressions Within One Octave (1942)

Dark Brother (1942)

San Francisco: A Setting of the Cries of Two Newsboys on a Street Corner (1943)

Psalms: The Lord is my shepherd, By the Rivers of Babylon (1932-1943)

From the Seventeen Lyrics by Li Po: A Dream, I am a Peach Tree (1932-1933)

a selection from: Barstow—Eight Hitchhikers' Inscriptions (Version C 1943)



De muziek van Georg Vogel | 16.30 - 17.15 uur  (gratis entree)

De microtonale improvisator Georg Vogel (Salzburg, 1988) is een jonge toetsenist, componist en instrumentenbouwer uit Wenen. Hij musiceert onder andere in trio 'Dsilton' dat microtonale jazz speelt en waarmee hij inmiddels een bekende naam is binnen de Oostenrijkse jazzscene. Deze middag geeft Vogel een lecture recital over zijn eigen 31-toonsmuziek die hij zal uitvoeren op de M-Claviton, een enharmonisch 31+5-toons keyboard dat is gebouwd door Vogel zelf. De presentatie bevat de uitvoering van composities van zijn recente soloalbum, nieuwe werken en improvisaties, die alle zijn gecomponeerd in het 31-toonssysteem. Daarnaast geeft Vogel een overzicht van de bijzondere mogelijkheden van het instrument en uitleg over de lay-out van het markante toetsenbord. Georg Vogel zal de volgende werken van hemzelf uitvoeren: Utes Reges Mides, Feddy Föhl, Ferry Fahrsept, en-zug & Lill.


The Evening of the Microtone | 20.15 - 21.45 uur

Als klap op de vuurpijl sluit Ensemble SCALA het festival af met het concert 'The Evening of the Microtone', waarin de vele facetten van microtonaliteit naar voren zullen komen. Microtonale muziek in diverse stijlen, van modern klassiek tot meer pop-georiënteerd. De term 'microtonaal' zegt immers niets over de stijl, de vorm of de uitdrukkingswijze van een compositie. Microtonaliteit duidt slechts op één van de elementen waarmee een muzikaal bouwwerk vervaardigd kan worden. Het ligt er daarom aan op welke wijze microtonen in muziek verwerkt zijn of het resultaat het publiek zal kunnen bekoren of niet. De componisten die deze avond te horen zijn hebben allen een geheel andere benadering van microtonale muziek. Op het programma staat een nieuw werk van de Amerikaanse componiste Julia Werntz van de Boston Microtonal Society, een nieuwe compositie van de Nederlandse componist Piet-Jan van Rossum (met in de hoofdrol de Carrillo-piano) en meerdere microtonale werken uit het repertoire van Ensemble SCALA dat in de afgelopen negen jaar is opgebouwd. Met andere woorden, een bonte avond vol microtonen!

Ensemble SCALA is een ensemble voor microtonale muziek in Nederland dat door Stichting Huygens-Fokker (centrum voor microtonale muziek) in 2010 is geïnitieerd. Bijzonder is dat het beroemde Fokker-orgel onderdeel uitmaakt van dit ensemble. De musici zijn allen specialisten op het gebied van hedendaagse muziek, die gezamenlijk de kleurrijke grenzen verkennen van de microtonaliteit. De afgelopen 9 jaar heeft het ensemble een breed repertoire opgebouwd met werken van componisten uit
binnen- en buitenland die stilistisch een zeer verschillende schrijfwijze hanteren. Met onconventionele stemmingen als focus, richt Ensemble SCALA zich op de groeiende interesse van componisten wereldwijd in microtonaliteit als nieuw expressiemiddel.


Ensemble SCALA: Raymond Honing, fluit | Michel Marang, klarinet | Manuel Visser, altviool | Stefan Gerritsen, microtonale gitaren | Ivan Pavlov, Carrillo-piano/keyboards | Ere Lievonen, Fokker-orgel | Mervyn Groot, percussie.

 

Programma


Juhani Nuorvala - Marche funèbre tricésimoprimale (2017)

Piet-Jan van Rossum - Adelwarths Schmetterlingsfänger (2019) première

Joachim F.W. Schneider - Drei Gassenhauer (2019)

Sebastian Dumitrescu - Ancient Wisdom (2019)

Cecilia Arditto - Musica invisible para flauta (2003)

Julia Werntz - Scala Obscura (2019) première

Matthias Kadar - Hangszon (2018)

Melle Weijters - Improspectrum (2019)

 

 

Kaarten   

 

De losse concerten zijn 13,50 euro, een passe-partout (20% stapelkorting door 3 concerten van MicroFest te bestellen) voor de hele festivaldag kost 33 euro. >>>

Kortingskaarten (Stadspas, CJP) voor losse concerten zijn 11 euro. Kaarten kunt u reserveren via de kassa van het Muziekgebouw (tel. +31 20 7882000).

 

Tip: restaurants en eetgelegenheden in de buurt

Tussen de activiteiten van de MicroFest Amsterdam door heeft u tijd om ergens iets te eten en te drinken. Er zijn verschillende restaurants en eetgelegenheden in de buurt van het Muziekgebouw aan 't IJ voor de lunch en het diner. Het makkelijkst is natuurlijk het grand café 4'33 in het Muziekgebouw zelf, maar op de kaart vindt u ook nog andere uitstekende alternatieven rond de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA), zoals restaurant Babel (op de bovenste verdieping van de OBA), Vapiano (op de begane grond van de OBA) en andere horecagelegenheden aan Oostedokskade. Ook op de Piet Heinkade zijn enkele mogelijkheden om te lunchen.

 

Over Stichting Huygens-Fokker

In 2007 is Christiaan Huygens (1629-1695) toegevoegd aan De Canon van Nederland. Zijn vindingen zijn hierdoor voorgoed nationaal erfgoed geworden. Eén van zijn vindingen is het microtonale 31-toonssysteem; een verdeling van het octaaf die moduleren binnen de middentoonstemming mogelijk maakt en een inspiratiebron is voor liefhebbers van zowel oude als nieuwe muziek. Stichting Huygens-Fokker beheert sinds 1960 het enige volwaardig akoestische instrument waarop de vinding van Huygens in volle glorie tot klinken gebracht kan worden, namelijk het Fokker-orgel (1950). Dit 31-toonsorgel is in 2009 volledig vernieuwd en geplaatst boven de glazen wand van de Kleine Zaal in het Muziekgebouw aan ’t IJ te Amsterdam. In deze zaal geniet men door middel van concerten en presentaties van het muzikale erfgoed dat zowel Christiaan Huygens als Adriaan Fokker (ontwerper en initiator van het
31-toonsorgel dat gebaseerd is op ideeën van Huygens) aan Nederland heeft nagelaten. Via onder andere een jaarlijkse concertserie brengt Stichting Huygens-Fokker een ander geluid onder de aandacht met vernieuwende en verfrissende klanken. Hoog boven het IJ met adembenend uitzicht over de skyline van Amsterdam kan men het prachtig uitgelichte Fokker-orgel bewonderen, een orgel dat zowel computergestuurd als akoestisch bespeeld kan worden en ongelimiteerde m ogelijkheden heeft tot ver in de toekomst.

 

Ondersteuning

Dit festival wordt mede mogelijk gemaakt door: het Amsterdams Fonds voor de Kunst, Stichting Zabawas, Gemeente Amsterdam (stadsdeel Oost), Van den Berch van Heemstede Stichting en het Muziekgebouw aan 't IJ.

De renovatie van het Fokker-orgel is mogelijk gemaakt door onder meer het Prins Bernhard Cultuurfonds en het SNS REAAL Fonds.

Een gulle gift van het Nederlands Akoestisch Genootschap en een gezamelijke bijdrage van zes bekende advies-bureaus, te weten Cauberg-Huygen, DGMR, LBP|SIGHT, M+P, Peutz én Wijnia-Noorman-Partners (WNP) hebben het mogelijk gemaakt om de Carrillo-piano aan te kopen.