Het Blaauw Ensemble
De leden zijn:
- Helen Bledsoe (fluit),
- Tara Bouman (klarinet, basklarinet),
- Marco Blaauw (trompet, Janus-trompet, schuiftrompet),
- Maria Cleary (harp, arpa doppia) en
- Gijsbrecht Royé (bas-citer).
Op uitnodiging van de Stichting Huygens-Fokker stelde Marco Blaauw dit ensemble
samen. Hij kent Bledsoe, Bouman en Cleary al vele jaren door ontmoetingen in
verschillende projecten met nieuwe muziek. Ensemble MusikFabrik in Düsseldorf
is een van de regelmatige ontmoetingsplaatsen. De musici staan bekend als
nieuwsgierige, onderzoekende en virtuoze instrumentalisten. Hun activiteiten en
interessen overlappen elkaar en tonen grote overeenkomsten. Vanuit hun
klassieke achtergrond onderzoeken ze nieuwe speelmanieren op nieuwe of juist
oude, zelden gebruikte, instrumenten. Hun uitstraling inspireerde componisten
tot het schrijven speciaal voor hen.
Gijsbrecht Royé (1963) begon al op jeugdige leeftijd met gitaarspelen en
componeren. Aanvankelijk volgde hij een tweede roeping, te weten de ecologische
landbouw en bezocht de Land- en Tuinbouwschool en werkte op een biologische
boerderij (koeien melken, bieten schoffelen en aardappelen planten). In 1987
won hij een speciale gitaarprijs in de Internationale Gaudeamus Competitie. Als
componist nam hij deel aan verscheidene 'Young Composers'-projecten. De laatste
jaren gaat zijn belangstelling vooral uit naar de intonatiemogelijkheden van
verschillende snaarinstrumenten.
Marco Blaauw (door Michiel Cley)
Denk aan een trompet, en laat jazz, de dorpsfanfare en het trompetconcert van
Haydn buiten beschouwing: wie op dit punt in een leegte staart, kan die laten
invullen door Marco Blaauw. Want de trompet is tot meer in staat dan het in
stand houden van tradities. Het instrument heeft fantastische mogelijkheden die
nog nauwelijks zijn benut door componisten, en nog niet ontdekt door het
publiek. Marco Blaauw laat ze horen, als solist bij orkesten en ensembles - of
alleen, in de wijdse akoestiek van een kerkje. Eeuwen geleden was het de
functie van troubadours om met artistieke middelen nieuws te verspreiden. Met
dat beeld voor ogen ontpopte Marco Blaauw (1965) zich, na zijn
conservatoriumopleiding, als pionier op het gebied van trompettechnieken en als
een 'klankfanaat', die virtuositeit liever zoekt in de verfijning van de klank
dan in snelheid.
Blaauw: 'In Nederland, waar het accent op allround-scholing ligt, is het niet
gebruikelijk dat je je specialiseert in hedendaagse muziek. Als
conservatorium-musicus raak je erg geconditioneerd: je leert het handwerk, maar
je moet je op eigen kracht oriënteren op een nieuwe artistieke richting.' Na
het conservatorium speelde hij in o.a. het EEG Jeugdorkest en verscheidene
Nederlandse symfonie-orkesten. Maar er is meer dan de geijkte muziekpraktijk.
Publiek hoeft niet altijd bevestigd te worden in wat het al weet; Blaauw wil
dat men zich werkelijk verwondert over wat men hoort. Onlangs ontwikkelde hij
een nieuw trompettype, de "Janustrompet" met een dubbele beker en met vijf
ventielen in plaats van drie. Dit instrument stelt hem in staat klanken te
realiseren die op een traditionele trompet niet mogelijk zijn. Microtonen,
bijvoorbeeld - de nuances, dus, die tussen de 'gewone' tonen van de westerse
toonladder liggen en die zo'n belangrijke rol spelen in, onder meer, Arabische
en Aziatische muziek. Met dit instrument, en met zijn onschoolse visie,
ontwikkelde hij zich steeds meer tot solist - maar niet tot een eenling. Nog
steeds is hij verbonden aan het Ives Ensemble, Musikfabrik Düsseldorf en het
trompetkwartet de Michaelstrompeter. Tevens doet zijn uitzonderlijke spel
vonken overslaan bij componisten uit binnen- en buitenland. Peter Eötvös,
Karlheinz Stockhausen, Richard Ayres, Martijn Padding, Isabel Mundry en anderen
schreven stukken voor hem, die hij uitvoert naast bestaand werk van o.a. Hans
Werner Henze, Mauricio Kagel, Toru Takemitsu en Franco Donatoni.
Daarnaast is hij te horen als improvisator. De muziek die hij ad hoc laat
ontstaan is alleszins kleurrijk, want ze wordt uitgevoerd op rood of blauw
gelakte instrumenten. 'Omdat ik ben grootgebracht met muziekpapier', aldus
Blaauw, 'is het bevrijdend om je eigen muziek te kunnen maken. In mijn
improvisaties probeer ik mijn geconditioneerde geweten los te laten. De
muziekgeschiedenis en de traditionele speeltechnieken zijn niet langer het
ijkpunt, maar louter de klank. Ik schroom het woord "meditatief" te gebruiken,
maar men zal het er ongetwijfeld mee associëren.' Voor Blaauw is de trompet een
volwaardige vervanger van de solostem. Niet toevallig krijgt hij een solorol in
de opera "Mittwoch aus Licht" van Karlheinz Stockhausen. In dit werk - de
première is gepland voor het seizoen 2002-2003 - zijn de stemmen en
instrumenten gelijkwaardig: de musici spreken via hun instrument, hun noten
worden 'tekst'. Koren op de molen dus, van een musicus die werkelijk iets te
zeggen heeft.
Helen Bledsoe
"Musicians have the chance to develop new abilities and start over again even
as adults. This gives one the unique chance to go beyond the narrow;
traditional limits of one's instrument, and thus go beyond oneself."
Helen Bledsoe, geboren in Aiken, South Carolina, kwam naar Europa in 1994 en
woont momenteel in Keulen. Ze werkt in heel Europa als soliste en in ensembles
voor eigentijdse muziek. In Amerika behaalde zij academische titels aan de
University of Pittsburgh (B.A. summa cum laude), en Indiana University (M.M.).
Aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam behaalde zij vervolgens het
Uitvoerend Musicus diploma, met onderscheiding. Haar leraren en bronnen van
inspiratie waren: Bernard Goldberg, Peter Lloyd, Kate Lukas, Harrie Starreveld,
Aurèle Nicolet en Robert Dick. Zij won vele beurzen waaronder ook het William
Kincaid Scholarship. Tijdens de winters van 1992 en 1993 hield Helen residentie
in the Banff Centre, Canada, ontwikkelde ze haar passie voor de avant-garde
kamermuziek en improvisatie. Hoewel ze bekend staat als "specialiste" voor
contemporaine muziek, heeft Helen een brede muzikale achtergrond: Tijdens haar
traverso studie speelde zij met het University of Pittsburgh Collegium Musicum.
Als orkestmusicus bekleedde zij posities in Charleston Symphony (SC), the
Pittsburgh Civic Orchestra, en Owensboro Symphony (Kentucky). Helen studeerde
ook Jazz bij David Baker in Indiana en Karnatische (Zuid-Indiase) muziek bij
Rafael Reina in Amsterdam. In de zomer van 2000 studeerde zij in Bangalore,
India, bij de zangeres Jahnavi Jayaprakash. Als soliste won Helen
vooraanstaande prijzen zoals de the Myrna Brown Competition, the Banff Concerto
Award, en de International Gaudeamus Interpreter's Competition for Contemporary
Music. In Noord Amerika trad zij solistisch op met o.a. het Dallas Chamber
Orchestra en het Calgary Philharmonic. In Europa trad zij op in vooraanstaande
festivals als Darmstadt Ferienkurse en de Gaudeamus Muziekweek.
Sinds haar komst naar Europa in 1994 is Helen zeer actief geweest in de
Europese nieuwe muziek-scène. Zij trad op in vele vooraanstaande festivals en
concertzalen zoals het Mozarteum in Salzburg, de Philharmonieën in St
Petersburg, Berlijn en Keulen, Settiembre Musica in Turijn, Cité de la Musique
in Paris, het Gulbenkian Festival in Lissabon en de Zürich Tage für Neue Musik.
Zij trad op met ensemble Klangforum Wien, is regelmatige gast bij het
Amsterdamse Nieuw Ensemble en vast lid bij ensemble MusikFabrik in Düsseldorf
en het REMIX ensemble in Porto.
Naast haar privé lespraktijk onderwees Helen aan de University of Pittsburgh en
was zij assistent van Peter Lloyd en Kate Lukas aan Indiana University. Ook
geeft zij masterclasses voor fluit en workshops voor componisten.
Tara Bouman
Tara Bouman, 1970, studeerde klarinet in Rotterdam bij Walter Boeijkens en in
Amsterdam bij Piet Honingh. Ze sloot haar studie af in 1997 met het uitvoerend
musicus diploma met onderscheiding voor de interpretatie van eigentijdse
muziek. De belangstelling voor nieuwe muziek werd bij haar als kind al gewekt
door Messiaens "Quatuor pour la fin du temps". Een beslissende invloed op haar
keus om te specialiseren in deze richting was de kennismaking met de muziek van
Karlheinz Stockhausen met wie zij vanaf 1995 intensief samenwerkte. In 1996 en
1998 won zij prijzen bij de Ferienkurse für Neue Musik in Darmstadt en tijdens
de Stockhausen- Kursen in Kürten werd zij onderscheiden met prijzen voor haar
interpretatie van "Mission und Himmelfahrt" voor bassethoorn en trompet in
(1998) en "Harlekin" voor klarinet solo. Sinds 1996 speelt Tara Bouman
concerten in vele verschillende formaties door heel Europa en daarbuiten. Sinds
1999 is zij jaarlijks te gast aan het conservatorium in Mexico voor het geven
van concerten en masterclasses. Voor de instudering van haar repertoire werkt
zij nauw samen met componisten waaronder Karlheinz Stockhausen, György Kurtág,
Georges Aperghis, Roderik de Man, Robin de Graaf en Isabel Mundry.
Maria Cleary
Maria Christina Cleary geboren in Ierland, 1972, woont momenteel in Amsterdam
en werkt als harpiste, specialisaties oude muziek en moderne muziek, door heel
Europa. Aanvankelijk studeerde zij psychologie in Trinity College Dublin. Van
het NUFFIC kreeg zij later een beurs die het haar mogelijk maakte aan het
Koninklijk Conservatorium in Den Haag harp te studeren. In 1994 behaalde zij
daar het Diploma Uitvoerend Musicus, in 1996 het Diploma Aantekening
Kamermuziek.
Zij vervolgde haar harpstudie bij Susanna Mildonian aan het Koninklijk
Conservatorium in Brussel en studeerde historische harpen bij Andrew
Lawrence-King aan de Hochschule für Alte Musik in Bremen. In 1997 werd zij
aangenomen door het Jonge Netwerk voor Oude Muziek door haar spel op de
enkelvoudige-pedaalharp. In Japan was zij een jaar later prijswinnares in the
International Harp Competition.
Maria Cleary specialiseerde zich op verschillende harpen. Naast de concertharp
en de keltische harp speelt zij o.a. arpa doppia, arpa de dos ordenes en
middeleeuwse harp. Zij trad op met Academy of Ancient Music (Engeland),
Concerto Palatino, De Nederlandse Bach Vereniging, La Sfera Armoniosa, Arte e
Suonatori (Polen), Combattimento Consort Amsterdam. Hedendaagse muziek speelde zij
met ensemble MusikFabrik NRW, Düsseldorf, Remix Ensemble in Portugal en Prometheus België.
Instrumenten
Janus-trompet
Marco Blaauw ontwikkelde onlangs zijn eigen instrument de "Janus-trompet": deze
trompet is naast de gangbare 3 ventielen uitgebreid met een 4e ventiel, voor
het spelen van kwart- en microtonen, en een 5e ventiel voor het wisselen
tussen twee bekers.
Door één van de bekers met demper en de andere open te bespelen, kan een enorm
scala aan nieuwe klankkleuren ontstaan wanneer snel of juist zeer geleidelijk
wordt gewisseld tussen de twee bekers! Door de twee bekers ontstaat de relatie
met Janus, de Romeins/Italiaanse God, een gestalte met twee gezichten die ook
wel de God van elk begin (Januari......), of van elke overgang werd genoemd. De
nieuwe mogelijkheden van deze trompet heeft al vele componisten geïnspireerd:
Martijn Padding, Peter Eötvös en Isabel Mundry schreven reeds voor dit
instrument; nieuwe werken zijn in planning.
Schuiftrompet
Door de samenwerking met Royé nam Marco Blaauw de schuiftrompet weer in
gebruik. Dit instrument wordt ook wel sopraan trombone genoemd, en beschikt dan
ook net als de 'gewone' tenortrombone over eindeloos veel mogelijkheden om
microtonaal te spelen. De schuiftrompet heeft een lange ontstaansgeschiedenis
maar werd de afgelopen 400 jaar nauwelijks gebruikt in de klassieke muziek.
Waarschijnlijk raakte dit instrument door speeltechnische problemen in de
vergetelheid. Onterecht, vinden Blaauw en Royé: de sonore klankkleur en de
unieke instrumentale mogelijkheden, het maken van glissandi en de vele
beschikbare microintervallen, maken de schuiftrompet tot een heel interessant
solo-instrument!
Het project Blaauw Ensemble is een samenwerkingsproject van Muziekcentrum
de IJsbreker met de Stichting Huygens-Fokker en wordt financieel ondersteund
door het Fonds voor de Podiumkunsten.
|